Islamitische percelen in Nederland


Islamitische percelen op openbare begraafplaatsen bestaan al tientallen jaren in Nederland. Zoals beschreven onder ‘
Historische ontwikkeling van de wetgeving in Nederland en België’, lijkt de realisatie van afzonderlijke percelen een gemeenschappelijk kenmerk te zijn van de Nederlandse ‘verzuilings’ traditie.

Het allereerste islamitische perceel werd in 1932 opgericht en is gevestigd op de Begraafplaats Kerkhoflaan in de gemeente Den Haag. In die tijd, van de Nederlandse gezinnen die met verlof in Nederland waren of van mensen die “het gemaakt” hadden in de (voormalige) Nederlandse kolonie Nederlands-Indië (nu de Republiek Indonesië) en die zich op hun oude dag terugtrokken om de rest van hun leven in Nederland te doorbrengen, kwamen hun inheemse dienstmeiden of -knechten mee. Alleen al in Den Haag woonden duizenden gezinnen uit Nederlands-Indië en bij een aantal van die gezinnen woonde ook hun meegekomen Indonesisch personeel in. De meeste van deze personeelsleden waren moslims die in Nederland vasthielden aan hun eigen geloof, zeden en gebruiken. Evenzeer gold dit ook voor alle in Nederland werkende Indonesiërs (horeca, scheepsbemanning) en studenten bij middelbaar/hoger onderwijs.

In 1932 werd voor hen de eerste Islamitische Vereniging in Nederland opgericht: Perkoempoelan Islam. Men verkreeg een Koninklijke goedkeuring voor de vereniging, die zich ten doel stelde om een moskee te vestigen en een aparte begraafplaats voor moslims in te richten, los van andersdenkenden. De Perkoempoelan Islam vervulde allerlei taken, niet alleen bij geboorte, huwelijk, scheiding, ziekte en begrafenis, maar ook bij het schrijven van brieven, vertaalwerk en contacten met de overheid. De gemeente Den Haag stelde in december 1932 een stukje grond van de Algemene begraafplaats aan de Kerkhoflaan om in te richten als islamitische begraafplaats. Op 10 maart 1933 vond de eerste begrafenis plaats en tussen 1933 en 1966 zijn er 59 moslims begraven.

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 25 procent van de Nederlandse gemeenten zorgen voor een islamitische perceel in een van hun begraafplaatsen. Onder deze is er op 5 procent nog niemand begraven.

In 6 procent van de andere gemeenten is het mogelijk om moslims te begraven in de richting van de Kibla, maar niet op een afzonderlijke perceel, en in 2 procent kunnen ze begraven worden in het publieke deel, maar niet specifiek in de richting van de Kibla. In twee gemeenten wordt de begrafenis van moslims aangeboden in een christen begraafplaats, een daarvan was de gemeente Helmond, waar een islamitisch perceel werd opgericht in de rooms-katholieke begraafplaats in 2011.  In de gemeente Laarbeek is er geen islamitische perceel, maar de protestantse begraafplaats biedt de mogelijkheid voor islamitische begrafenissen in de begraafplaats in graven in de richting van Mekka en zelfs het verlenen van een graf voor onbepaalde duur is bespreekbaar. De laatste categorie die hier moet worden vermeld is de aanwezigheid van islamitische graven op militaire begraafplaatsen, bijvoorbeeld in de gemeente van Kapelle. Islamitische percelen worden meestal gescheiden van de rest van de begraafplaats door een heg, en de graven worden geplaatst in de richting van Mekka. De regels die van toepassing zijn op het islamitische perceel zijn hetzelfde als die voor het openbare deel van de begraafplaats, namelijk de gemeentelijke verordening en het begraafplaatsreglement. In tegenstelling tot een islamitische begraafplaats kan een openbare begraafplaats niemand de toegang ontkennen om daar te worden begraven. Er hebben echter discussies plaatsgevonden tussen moslims over de vraag of aanhangers van bepaalde islamitische denominaties toegang tot de islamitische percelen moeten worden toegekend en deze twistpunten hebben geleid tot een aantal behoorlijk interessant oplossingen.

Een voorbeeld hiervan is het islamitische perceel op de gemeentelijke Begraafplaats  Westduin in Den Haag, dat werd opgericht in 1994 en verdeeld is over zeven verschillende islamitische organisaties die behoren tot drie verschillende islamitische denominaties. De gemeente betoogde dat deze islamitische organisaties recht hebben op hun eigen percelen, omdat ze niet als één religieuze gemeenschap kunnen worden beschouwd. Het ene islamitische perceel bestaat uit zeven afzonderlijke sub-percelen die intern van elkaar zijn gescheiden door stoeptegels of door een haag. De verschillende sub-percelen zijn afzonderlijke secties voor soennieten, shia en Ahmadiyya , ontstaan door hun weigering om naast elkaar begraven te worden op hetzelfde perceel. Alleen leden van de specifieke organisaties kunnen worden begraven op ‘hun’ perceel. moslims die niet tot een van deze zeven organisaties behoren, maar toch begraven willen worden in het islamitische deel van deze begraafplaats, kunnen begraven worden op het ‘publiek islamitisch deel’ van het islamitische perceel dat tot geen enkele islamitische organisatie behoort. Dezelfde situatie is te vinden op de Zuiderbegraafplaats in Rotterdam. Op het islamitische perceel behoren verschillende delen tot vijf verschillende islamitische organisaties; Pakistani’s, Ahmadiyya , Javaanse westerse aanbidders, Javaanse oosterse aanbidders en soennitische moslims. De percelen zijn exclusief voor de leden van deze organisaties. Zoals het geval is in Den Haag, heeft Rotterdam ook een ‘openbare islamitische begraafplaats’ in het islamitische perceel voor moslims die geen lid zijn van een van de vijf islamitische organisaties. De verschillende percelen zijn intern van elkaar gescheiden door een haag.

Vier gemeenten voorzien afzonderlijke islamitische percelen voor verschillende ‘islamitische’ gemeenschappen. Dit lijkt kenmerkend te zijn voor Nederland (België biedt geen afzonderlijke percelen), vanwege een historisch traditie van afzonderlijke percelen voor verschillende religieuze denominaties, beschreven onder de rubriek ‘Historische ontwikkeling van de wetgeving in Nederland en België‘. De meerderheid van de gemeenten schenkt geen aandacht aan de andere moslimgemeenschappen die in Nederland bestaan, betreffend het verlenen van afzonderlijke percelen.

Naast islamitische kavels heeft Nederland ook één islamitische privébegraafplaats. Deze eerste en tot nu toe enige islamitische begraafplaats werd gesticht in 2007 in de gemeente Almere door moslims van wie de meerderheid een Surinaamse achtergrond heeft.  Zij waren in staat om een stuk grond naast de bestaande openbare begraafplaats te kopen en om een privé islamitische begraafplaats met een eigen ingang en eigen regels en voorschriften.  De graven van de islamitische begraafplaats worden uitsluitend voor onbepaalde tijd verleend, zeldzaam vanwege de druk op de ruimte in Nederland. Bovendien kunnen alleen de overledenen die ‘moslims zijn volgens de islamitische religieuze wet’  begraven worden op deze begraafplaats. Wie aan deze vereiste voldoet, wordt bepaald door het bestuur van de organisatie. In geval van twijfel kan het bestuur zijn moefti (islamitische geleerde) om advies vragen. Tot nu toe is het duidelijk dat er een strikt verbod is op leden van de Ahmadiyya om begraven te worden op deze begraafplaats.

Bron: https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/28740/04.pdf?sequence=10


BELANGRIJK OM TE WETEN

  • De Wet op de lijkbezorging (Wlb) voorziet dat een deel van een gemeentelijke begraafplaats ter beschikking van een religieuze begraafplaats wordt gesteld. D.w.z. indien nodig kan een islamitische organisatie aan de gemeente vragen een islamitisch perceel te voorzien.
  • Een gemeentelijk begraafplaats kan op een islamitisch perceel niemand de toegang ontkennen om daar te worden begraven. Bijgevolg bestaan er op sommige islamitische percelen, sub-percelen van verschillende strekkingen.
  • De islamitische begraafplaats in Almere beheert door de Stichting Almeerse Moslims Ar-Raza (S.A.M.A.R) was sinds 2007 de enigste islamitische begraafplaats op welk de graven uitsluitend voor onbepaalde tijd worden verleend.  Maar sedert 26 Augustus 2019 kan op de islamitische begraafplaats van de R.K. Begraafplaatsen Bergen op Zoom tevens een grafrecht voor onbepaalde duur aangekocht worden.

Pin It on Pinterest